چجوری کم کاری تیروئید را تشخیص دهیم و درمان کنیم؟

چجوری کم کاری تیروئید را تشخیص دهیم؟ چجوری کم کاری تیروئید را درمان کنیم؟ کم کاری تیروئید از جمله بیماری های رایجی است که احتمالا در اطرافیانتان حداقل یک نفر را مبتلا به این بیماری دیده باشید. این غده که در اطراف نای و جلوی گردن قرار گرفته است وظیفه کنترل متابولیسم بدن را بر عهده دارد. در این مطلب از سایت چجوری قصد داریم علائم این بیماری را و روش های درمان کم کاری غده تیروئید را بیان کنیم.

کم کاری تیروئید یا تیروئید کم کار چیست؟

کم کاری تیروئید یکی از بیماری های تیروئید و از شایع ترین بیماری های غدد است که در آن غده‌ی تیروئید به اندازه‌ی کافی هورمون‌های تیروئیدی را تولید و وارد جریان خون نمی‌کند. این مسئله باعث کاهش سرعت واکنش‌های سوخت‌و‌ساز و درنتیجه کاهش سرعت متابولیسم می‌شود.

تیروئید کم‌‌کار باعث ایجاد علائمی در فرد هیپوتیروئید می‌شود که برخی از آنها شامل خستگی، اضافه وزن و عدم تحمل سرما هستند. این مشکل تمام بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کم کاری تیروئید یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غدد است که افراد زیادی به آن مبتلا هستند.

درمان اصلی این اختلال، جایگزین‌کردن هورمون‌هایی است که به مقدار کم در بدن وجود دارند. به‌طور‌کلی درمان هیپوتیروئیدی تقریبا ساده است. درمان دارویی هیپوتیروئیدی نیازمند پیگیری توسط پزشک متخصص غدد است.

چجوری کم کاری تیروئید را تشخیص دهیم؟

اگر احساس می‌کنید که دارای علائم بیماری‌های کم کاری یا پرکاری تیروئید هستید حتما جهت معاینه به پزشک مراجعه کرده و وضعیت خود را شرح دهید. از قطعی‌ترین روش‌ها برای تشخیص این بیماری، آزمایش خون است که در آن، میزان هورمون‌های تیروئید در خون اندازه‌گیری شده و نوع بیماری شما مشخص می‌شود. در این آزمایش خون از طریق ورید گرفته می‌شود.

پزشک متخصص ممکن است از چند آزمایش برای تشخیص تیروئید استفاده کند، که این آزمایش‌ها شامل: آزمایش های TSH، T4 و T3 می‌باشند، این آزمایش‌ها به طور دقیق عملکرد غده تیروئید شما را نشان می‌دهند. اگر در نتایج آزمایشات، میزان TSH، بالا باشد و میزان T4 پایین تر از حد تعادل باشد، فرد مبتلا به کم کاری تیروئید است.

۱. علائم تیروئید کم کار در بزرگسالان

علائمی که فرد هیپوتیروئید از خود نشان می‌دهد، کاملا بستگی به میزان کم‌کاری غده‌ی تیروئید دارد. هر چه این مشکل حادتر باشد، علائم با شدت بیشتری بروز می‌کنند. نشانه‌های این بیماری به مرور زمان شدت می‌گیرند و معمولا مدت‌ قابل‌توجهی طول می‌کشد تا شاهد علائم شدید باشیم.

در ابتدا ممکن است نشانه‌ها بسیار خفیف و سبک باشند. علائم ابتدایی که احتمالا در شخص بروز می‌کنند، خستگی و افزایش وزن هستند. شاید فرد تصور کند که این نشانه‌ها به بالا رفتن سن ارتباط دارند.

اما با کاهش بیشتر سرعت متابولیسم و واکنش‌های سوخت‌و‌سازی، علائم شدت بیشتری پیدا می‌کنند و واضح‌تر می‌شوند. نشانه‌هایی که فرد مبتلا به کم‌کاری تیروئید از خود نشان می‌دهد، عبارتند از:

• خستگی
• افزایش حساسیت نسبت به سرما یا عدم تحمل سرما
• یبوست
• خشکی پوست
• افزایش وزن
• صورت پف‌کرده و ورم‌کرده
• صدای خش‌دار و کلفت
• ضعف عضلانی
• افزایش کلسترول خون
• درد، حساسیت و خشکی عضلات
• درد، خشکی و ورم در مفاصل
• پریودهای نامنظم و خونریزی‌های شدیدتر در دوران قاعدگی
• نازک‌شدن موها
• کاهش سرعت ضربان قلب
• افسردگی
• اختلال حافظه
• بزرگ‌شدن غده‌ی تیروئید (گواتر).

۲. نشانه ها و علائم کم کاری تیروئید در نوزادان

با وجود اینکه تیروئید کم کار بیشتر در زنان میانسال و یائسه بروز می‌کند، اما هر کسی می‌تواند به این بیماری مبتلا شود. یکی از گروه‌های سنی که می‌توانند از این اختلال رنج ببرند، نوزادان هستند. برخی از نوزادان با تیروئید کم کار و یا بدون غده‌ی تیروئید متولد می‌شوند. علائم اولیه در نوزادان عبارت‌اند از:

• زردی؛ زردشدن پوست و سفیدی چشم‌ها.
• زبان بزرگ و بیرون‌زده
• مشکل و اختلال در نفس کشیدن
• گریه‌های خشک و با صدای کلفت و خش‌دار
• بیرون‌زدگی ناف.

وقتی بیماری پیشرفت می‌کند و درمان نشود، نوزدان به‌خوبی غذا نمی‌خورند و در رشد دچار مشکل می‌شوند. همچنین ممکن است علائمی نظیر موارد زیر را از خود نشان‌دهند:

• یبوست
• شل‌شدن عضلات و بدن وارفته
• خواب بیش‌از‌حد.

در صورتی‌که هیپوتیروئیدی در نوزادان درمان نشود، عقب‌ماندگی‌های جدی جسمی و ذهنی برای آنها پیش خواهد‌آمد.

۳. علائم کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان

هرچند کم کاری تیروئید در کودکان چندان شایع نیست اما کم کاری تیروئید در کودکان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غده تیروئید در این گروه سنی است. به‌طورکلی کودکان و نوجوانانی که به تیروئید کم‌کار مبتلا می‌شوند، علائمی مشابه بزرگسالان از خود نشان می‌دهند. در کنار علائمی که برای بزرگسالان گفته‌شد، ممکن است نشانه‌های زیر در کودک و نوجوان بروز کند:

• رشد کم که باعث قد کوتاه می‌شود.
• تأخیر در بیرون‌زدن دندان‌های دائمی
• بلوغ دیررس
• رشد ذهنی کم.

۴. علائم کم کاری تیروئید در بارداری

عوامل مختلفی می‌تواند باعث ایجاد کم کاری تیروئید در بارداری شوند. در اکثر موارد، مادران قبل از بارداری به کم‌کاری تیروئید دچار هستند و فقط وضعیت در این دوران حساس‌تر می‌شود. کم‌کاری تیروئید در بارداری می‌تواند اثرات مخربی بر جنین بگذارد و به همین دلیل است که خانم‌ها پیش از این دوره با انجام آزمایش‌ها باید آن را تشخیص بدهند و درمان کنند.

برخی از علائم کم‌کاری تروئید در دوران بارداری عبارت‌اند از:

• خشن‌شدن صدای مادر
• از‌دست‌دادن قدرت تمرکز و گیجی مادر
• افزایش وزن غیرطبیعی
• بروز مشکلات خواب
• خستگی مفرط در بارداری
• درد مفاصل و ضعف عضلات
• ورم صورت و افتادگی پلک چشم
• ایجاد یبوست
• کندشدن ضربان قلب و نبض
• خشک‌شدن پوست
• منقبض‌شدن عضلات بدن.

۵. علائم کم کاری تیروئید در زنان

زنان هم می‌توانند به تیروئید کم‌کار مبتلا شوند و اتفاق این بیماری یکی از بیماری‌های شایع در زنان است. مخصوصا زمانی‌که زنان به بارداری می‌رسند، این احتمال بیشتر می‌شود. زیرا کسانی که تیروئید کم‌کار داشته‌اند و یا در مرز کم‌کاری تیروئید بوده‌اند، با قرار گرفتن در وضعیت بارداری که یک بدن برای دو نفر فعالیت می‌کند، بیشتر در معرض تغییرات قرار می‌گیرند.

اگر زنی به کم‌کاری تیروئید مبتلا شود، علاوه بر علائمی که در باقی افراد دیده می‌شود ممکن است که دچار تغییرات دیگری هم بشود. مثلا از مهم‌ترین علامت‌هایی که در تیروئید کم کار در زن بروز می‌کند، می‌توان به به هم خوردن ریتم ماهیانه و نامنظم شدن پریود اشاره کرد. تخمک‌گذاری منظم در گرو عملکرد منظم غده تیروئید است. از طرفی ممکن است که زن به نازایی نیز مبتلا شود.

۶. علائم کم کاری تیروئید در مردان

اگر یک مرد کم‌کاری تیروئید داشته‌باشد، ممکن است که علائم زیر در او بروز کند؛

• مردی که به کم‌کاری تیروئید مبتلا است بیشتر احساس سرما می‌کند.
• معمولا مردان با تیروئید کم کار به سادگی خسته می‌شوند.
• ناخن‌های مردانی که به کم کاری تیروئید مبتلا هستند خشک و شکننده است و موهای آنها نیز خشک می‌شود.
• بیشتر اوقات یبوست دارند.
• می‌توانند به افسردگی هم مبتلا شوند.
• در تمرکز با مشکل مواجه می‌شوند.
• ماهیچه‌های آنها درد می‌کند.
• وزن اضافه می‌کنند.

۷. کم کاری تیروئید و چاقی (بزرگی شکم در تیروئید کم کار)

بیایید یک بار دیگر به غده‌ی تیروئید دقت کنیم و به کاری که انجام می‌دهد توجه کنیم. غده‌ی تیروئید در تنظیم سوخت‌و‌ساز و متابولیسم بدن نقش دارد. زمانی که بیش‌از‌حد کار کند، ممکن است که بدن شما لاغر شود و زمانی که کمتر از حد معمول کار کند، ممکن است که بدن شما چاق شود. بنابراین یکی از مهم‌ترین علائمی که ممکن است در کم کاری تیروئید با آن مواجه شوید چاقی است. معمولا شکم بیشتر از باقی قسمت‌ها چاق می‌شود و این به علت توزیع چربی در هر دو جنس است.

در کم کاری تیروئید اگر دچار چاقی شوید، با رژیم گرفتن و رعایت فعالیت و ورزش کردن نمی‌توانید چندان وزن زیاد و قابل توجهی را کم کنید. بنابراین مرتب وزن اضافه می‌کنید. برای اینکه چاقی شما در کم کاری تروئید برطرف شود، باید داروی کم کاری تیروئید مصرف کنید. اگر به دنبال تشخیص و درمان بیماری و اختلالات تیروئید هستید، باید به متخصص غدد و اندوکرینولوژی مراجعه کنید.

۸. علائم خطرناک تیروئید کم کار

گاهی بیمار به علائم اولیه‌ی کم‌کاری تیروئید بی‌توجهی می‌کند و همین مسئله باعث بروز مشکلات و عوارضی می‌شود که خطرناک‌تر هستند. در صورتیکه به علائم اولیه بی‌توجهی شود، به نقل از mayoclinic، علائم خطرناکی در بیمار دیده‌می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:

• چاقی مفرط یا چاقی بیش از اندازه
• دردهای مفصلی مانند زانو درد، درد شانه، دردهای گردن و موارد مشابه
• نازایی (همچنین در زنان ممکن است که علائمی مانند بی‌نظمی در پریود و دوره‌ی ماهیانه دیده‌شود)
• مشکلات و درد قلبی از دیگر علائمی هستند که ممکن است در کم کاری تیروئید خطرناک دیده‌شود.

درمان کم‌کاری تیروئید

رایج‌ترین درمان استاندارد برای کم‌کاری تیروئید مصرف روزانه لووتیروکسین است که ساختاری شبیه به هورمون تیروئیدی دارد. این دارو هورمون‌های لازم را تامین کرده و سطح هورمون‌های تیروئیدی بدن را به حالت نرمال برمی‌گرداند و علائم کم‌کاری تیروئید را بهبود می‌دهد.

لووتیروکسین به‌مرورزمان سطح کلسترول خون و شاخص توده بدنی را کاهش داده و به‌این‌ترتیب از خطر بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت ناشی از کم‌کاری تیروئید کاسته می‌شود. برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، درمان با لووتیروکسین ابتدا با دوزهای کم شروع‌شده و به‌تدریج دوز دارو افزایش می‌یابد. دوز مصرف این دارو توسط متخصص تعیین می‌شود و مصرف خودسرانه آن می‌تواند دردسرساز شود.

چه فاکتورهایی خطر ابتلا به کم‌کاری تیروئید را افزایش می‌دهند؟

احتمال بروز کم‌کاری تیروئید در هر فردی وجود دارد. عوامل زیر خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند:

• جنسیت مؤنث (کم‌کاری تیروئید در زنان شیوع بیشتری دارد)
• سن بالاتر از ۶۰ سال
• داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های تیروئیدی
• مبتلا بودن به بیماری‌های خود ایمن مثل دیابت نوع یک و بیماری سلیاک
• دارا بودن سابقه مصرف داروهایی مثل ید رادیواکتیو و یا داروهای سرکوب‌کننده تیروئید
• داشتن سابقه پرتودرمانی در ناحیه گردن و بالاتنه
• دارا بودن سابقه جراحی تیروئید
• باردار بودن و یا زایمان کردن در ۶ ماه گذشته

عوارض کم کاری تیروئید 

اگر تیروئید کم کار درمان نشود، منجر به مشکلات مختلفی می‌شود. مهم‌ترین این عوارض عبارتند از:

• گواتر: بزرگ شدن غده تیروئید
• مشکلات قلبی: افزایش کلسترول، فشار خون بالا و نارسایی قلبی
• پوکی استخوان: کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی
• مشکلات باروری: مشکل در باردار شدن
• افسردگی: تغییرات خلقی و افسردگی
• کاهش عملکرد ذهنی؛
• نوروپاتی محیطی (درد، بی حسی و سوزن سوزن شدن در مناطقی که آسیب عصبی وارد شده و همچنین ضعف عضلات و یا از دست دادن کنترل عضلانی)؛
• نقص تولد نوزادان: (مشکلات جسمی و فکری)
• ناباروری و …

جمع بندی

کم کاری تیروئید یکی از اختلالات شایع غدد است که ممکن است افراد زیادی به آن مبتلا شوند. این اختلال زمانی به وجود می آید که غده تیروئید نتواند به اندازه کافی هورمون تیروئیدی ترشح کند در نتیجه متابولیسم بدن کاهش پیدا می کند و علائمی در بدن رخ می دهد. اگر علائم اولیه کم کاری تیروئید مانند خستگی، افزایش وزن، نازک شدن موها و … را در خود مشاهده کردید هرچه سریعتر به متخصص غدد مراجعه کنید تا به موقع بیماری شما تشخیص داده شود و هرچه سریعتر درمان شما آغاز شود.